Φιλελευθερισμός 5 σχολές και 10 αρχές:

Του Α.Σκούρα.

Για δεκαετίες ο φιλελευθερισμός στην Ελλάδα έχει οριστεί από την αριστερά. Όπως σημειώνει και ο καθηγητής Αριστείδης Χατζής (http://www.greekcrisis.net/2013/01/blog-post_30.html), ένας συνεπής φιλελεύθερος διανοητής, το γεγονός αυτό είχε θετικά αποτελέσματα, όπως η φιλελευθεροποίηση των κοινωνικών αξιών της διωκόμενης αριστεράς, αλλά και αρνητικά, όπως η "τοξικοποίηση" της λέξης "Νεοφιλελεύθερος".

Τον τελευταίο καιρό οι ιδέες των φιλελεύθερων γνωρίζουν πρωτόγνωρη απήχηση για τα ελληνικά δεδομένα. Η παγκόσμια κρίση, αλλά και η ελληνική ειδικότερα, έχουν ωθήσει αρκετούς πολίτες να αναρωτηθούν αν η ρίζα του κακού βρίσκεται στις αγορές ή στον κρατισμό και τον παρεμβατισμό. Είναι σαφές ότι η πρώτη ερμηνεία πηγάζει από την αριστερά και η δεύτερη από τον φιλελευθερισμό.

Μέσα σε αυτό το κλίμα των ιδεών, εχθρικό για τον φιλελευθερισμό, είναι υποχρέωση μας να επαναδιαπραγματευτούμε με την κοινή γνώμη το περίγραμμα, το branding αν θέλετε, της φιλελεύθερης ιδεολογίας.

Φυσικά, όπως συμβαίνει και με τις αριστερές ιδεολογίες, υπάρχουν διαφορετικές ιδεολογικές σχολές εντός του φιλελευθερισμού. Είναι μάλιστα ιδιαίτερα αστείο το γεγονός ότι αν παρακολουθήσει κανείς διαλόγους μεταξύ εκπροσώπων διαφορετικών σχολών, η ένταση που συχνά τους συνοδεύει  θυμίζει το διχασμό μεταξύ του ΚΚΕ και των άπειρων κομμάτων που δημιουργήθηκαν από τα διάφορα ιδεολογικά ρεύματα που προέκυψαν από τα σπλάχνα του.

Ποιες είναι λοιπόν οι κύριες ιδεολογικές σχολές του φιλελευθερισμού και οι κύριοι εκφραστές τους; Στις παρακάτω γραμμές θα βρείτε τα ονόματα, τους εκφραστές, και μια σύντομη περιγραφή της κάθε σχολής:

• Οι νεοφιλελεύθεροι: Η σχολή που ίδρυσε ο Milton Friedman και τα Chicago  Boys. http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=0gcx8_tnkDs#! 
•  Η σχολή της "Δημόσιας Επιλογής" (Public Choice): James Buchanan (μας άφησε πρόσφατα) και Gordon Tullock http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=ffJFNEujeL4#! 
• Η Αυστριακή Σχολή: F.A. Hayek, Ludwig von Miseshttp://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=4hIax9gh7fU 
• H σχολή των "Φυσικών Δικαιωμάτων": Ayn Rand, Robert Nozick http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Ysis1GfV0Qc 
• Αναρχο-καπιταλισμός (αναρχο-φιλελευθερισμός): Murray Rothbard και David Friedmanhttp://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=1r99Ae6gmgg

Οι πέντε αυτές σύγχρονες σχολές του φιλελευθερισμού έχουν συχνά τεράστιες ομοιότητες αλλά και σημαντικές διαφορές. Λογικό λοιπόν είναι να αναρωτηθεί κανείς, τι κοινό έχουν όλοι αυτοί μεταξύ τους ώστε να χαρακτηρίζονται ως φιλελεύθεροι; Ιδού η απάντηση:

Η κοινή αφετηρία των σχολών σκέψης του μοντέρνου φιλελευθερισμού είναι ο κλασσικός φιλελευθερισμός. Πολλοί εντοπίζουν την αρχή του στον Άνταμ Σμιθ και το έργο του "Ο πλούτος των Εθνών" ενώ άλλοι πηγαίνουν αρκετά πιο πίσω όπως π.χ. την Αναγέννηση ή τον Αριστοτέλη και τους λοιπούς κλασικούς των οποίων η σκέψη επέτρεψε στο φιλελευθερισμό να ανθίσει αιώνες μετά.

Ακόμα πιο συγκεκριμένα, η συντριπτική πλειοψηφία των φιλελεύθερων (διανοητών και μη) συμφωνεί σε 10 βασικές αρχές του κλασικού φιλελευθερισμού:

1. Η Ελευθερία ως ο υπέρτατος πολιτικός στόχος. Κάθε πολιτική απόφαση πρέπει να λαμβάνεται με γνώμονα αν αυξάνει ή μειώνει την Ελευθερία των πολιτών.
2. Ατομικότητα: Το άτομο είναι σημαντικότερο από σύνολο. Οι φιλελεύθεροι απορρίπτουν την κολλεκτιβοποίηση των πολιτών στο όνομα του κοινού καλού σε αντίθεση με την αριστερά και τον κομμουνισμό που στο όνομα του εξάλειψαν ατομικές ελευθερίες και διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η θυσία του ατόμου στο σύνολο αποτελεί εξ ορισμού παραβίαση της ατομικής ελευθερίας.
3. Σκεπτικισμός έναντι της Επιβολής: Πολύ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο όπου το κράτος επιβάλλει στους πολίτες μία συγκεκριμένη συμπεριφορά (π.χ. απαγόρευση, ή αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών) στο όνομα του δικού τους καλού. Οι φιλελεύθεροι διαφωνούν κάθετα με την επιβολή τέτοιων μέτρων καθώς κρίνουν το άτομο ως τον καλύτερο κριτή του δικού του καλού. Αρκεί οι δράσεις τους να μην μειώνουν την ελευθερία των άλλων.
4. Κράτος Δικαίου: Η ιδέα ότι το κράτος και οι νόμοι του υπόκεινται σε ορισμένες θεμελιώδης ηθικές αρχές. Π.χ. ισονομία, ισοτιμία κλπ. Ενώ το Κράτος Δικαίου το "ευαγγελίζονται" διάφορες αριστερές ιδεολογίες, η αλήθεια είναι πως εξ ορισμού η χρήση του κράτους για την επιβολή των πολιτικών θέσεων της αριστεράς προϋποθέτει διακρίσεις (εισοδηματικές, ταξικές, εθνικές κλπ.) που έρχονται σε αντίθεση με την ισονομία και το κράτος δικαίου γενικότερα.
5. Κοινωνία των Πολιτών: Σε αντίθεση με την αριστερά, οι φιλελεύθεροι πιστεύουν ότι τα περισσότερα κοινωνικά προβλήματα (όπως π.χ. η φτώχια) μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα από την κοινωνία των πολιτών (Μ.Κ.Ο, εκκλησία, απλούς πολίτες) παρά από ένα γραφειοκρατικά δομημένο κράτος όπου οι άνθρωποι που λαμβάνουν αποφάσεις βρίσκονται σε ένα γραφείο κεντρικής υπηρεσίας, αποκλεισμένοι από τα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων που υποτίθεται πως βοηθούν.
6. Αυθόρμητη Τάξη: Οι φιλελεύθεροι πιστεύουν ότι η ευταξία σε μία κοινωνία προκύπτει αυθόρμητα και χωρίς να είναι απαραίτητη η κρατική παρέμβαση. Οι πολίτες μπορούν να δημιουργήσουν την τάξη μέσω εθελοντικών μηχανισμών. Κλασικό παράδειγμα η εκάστοτε γλώσσα. Ουδείς την επέβαλλε, ουδείς την ανακάλυψε, ουδείς την αναβαθμίζει. Η πορεία της ελληνικής γλώσσας είναι προϊόν της αυθόρμητης τάξης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι φυσικά το 4 και το 10.
7. Ελεύθερη Αγορά: Οι οικονομικές συναλλαγές πρέπει να είναι πάντοτε εθελοντικές μεταξύ των πολιτών. Το κράτος δε θα έπρεπε να ορίζει το τι, που, πως, πότε, και για πόσο θα έπρεπε να παράγουμε. Απαραίτητες προϋποθέσεις για την ελεύθερη αγορά είναι η προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας και η ύπαρξη ισχυρής δικαστικής εξουσίας που να επιλύει τις διαφορές μεταξύ των πολιτών.
8. Ανεκτικότητα: Σε μία φράση, ανεχόμαστε πράξεις, απόψεις και ιδέες άλλων με τις οποίες διαφωνούμε. Παράδειγμα η ελευθερία της έκφρασης.
9. Ειρήνη: Σε όρους εξωτερικής πολιτικής, οι φιλελεύθεροι είναι επι το πλήστον υπέρ της μη παρεμβατικότητας στις εσωτερικές υποθέσεις ξένων χωρών και υποστηρίζουν θερμά ότι η ειρήνη επιτυγχάνεται μέσω της ελεύθερης μεταφοράς προϊόντων, υπηρεσιών, κεφαλαίου - εργασίας, και των ιδεών.
10. Ο ρόλος του κράτους: Το κράτος για τους φιλελεύθερους πρέπει να είναι ελάχιστο και να περιορίζεται στην προστασία της ζωής, της ελευθερίας, και της περιουσίας των πολιτών. Οτιδήποτε πέραν αυτών των 3 θεωρείται περιττό και λειτουργεί ενάντια στην ατομική ελευθερία των πολιτών και το κράτος δικαίου.

Σημαντική σημείωση είναι πως οι 10 αυτές αρχές έχουν μικρή αξία από μόνες τους για τους φιλελεύθερους. Η συνύπαρξή τους είναι αδιαπραγμάτευτη για την επίτευξη μιας ελεύθερης κοινωνίας.

*το παραπάνω κείμενο είναι βασισμένο στο έργο του Dr. Nigel Ashford και εμπνευσμένο από εδώ:http://www.youtube.com/watch?v=iU-8Uz_nMaQ