Σοσιαλισμός και φιλελευθερισμός...

Σοσιαλισμός και πολιτικός φιλελευθερισμός είναι τα δυο βασικά συστατικά της πολιτικής μου ιδεολογίας. Πάντα αυτά τα δύο στοιχεία αναζητώ στις όποιες (και δεν είναι λίγες) αναζητήσεις μου σε όλο σχεδόν το φάσμα της πολιτικής.
Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα του χαιρετισμού του Νίκου Μπίστη ως εκπροσώπου του Πασόκ στο εναρκτήριο συνέδριο της φιλελεύθερης συμμαχίας και αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές μου θέσεις .

Ο σοσιαλισμός και φιλελευθερισμός είναι τέκνα του Διαφωτισμού και η τεράστια προσφορά τους στην διαμόρφωση της σύγχρονη κοινωνίας πραγματοποιήθηκε μέσα από αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, αλλά και μέσα από μια ανεπαίσθητη αλλά υπαρκτή διαδικασία όσμωσης και συγκλίσεων, που τελικά αποδείχθηκε καθοριστικότερη. Σήμερα τα δύο αυτά ρεύματα - εν μέσω της κρίσης τους- βρίσκονται πιο κοντά μεταξύ τους.Ο φιλελευθερισμός στηρίχθηκε στην βεβαιότητα ότι η ελευθερία παράγει δικαιοσύνη. Όμως εν μπόρεσε ποτέ να δημιουργήσει προϋποθέσεις πραγμάτωσης της ελευθερίας. Η ελευθερία μοιάζει “με τον χώρο που είναι απαραίτητος για να περπατήσουμε. Αλλά ο χώρος δεν μετέφερε ποτέ κανέναν”. Το οικονομικό laissez-faire φαλκιδεύει τις ελευθερίες, δημιουργεί τεράστιες ανισότητες, αδυνατεί να ρυθμίσει την αστάθεια του συστήματοςΟ σοσιαλισμός ακολούθησε αντίστροφη πορεία. Στηρίχθηκε στη βεβαιότητα ότι η δικαιοσύνη παράγει ελευθερία. Όμως δεν μπόρεσε να περάσει από την δημιουργία των προϋποθέσεων της ελευθερίας στην ίδια την πραγμάτωση της ελευθερίας ως εξατομικευμένη χειραφέτηση. Τα δόγματα της κεντρικά διευθυνόμενης παραγωγής (που οδήγησε στην πλήρη κυριαρχία του κράτους επί της κοινωνίας) και του μεσσιανικού ρόλου της εργατικής τάξης κατέρρευσαν. Η περίοδος των “παχιών αγελάδων” της σοσιαλδημοκρατίας, με τις κεινσιανικές ρυθμίσεις του φορντικού καπιταλισμού ανακόπηκε από την παγκοσμιοποίηση, την πληροφορική επανάσταση και την πολυποίκιλη, ευμετάβλητη σύγχρονη αγορά.
Σήμερα ο σοσιαλισμός, απορρίπτοντας την κρατικίστικη-συγκεντρωτική εκδοχή του, προσπαθεί να θέσει κοινωνικά όρια στον ανταγωνισμό της αγοράς, διατηρούμενων των παραγωγικών πλεονεκτημάτων της. Επιχειρεί να κατοχυρώσει την κοινωνική αλληλεγγύη ως παράγοντα την παραγωγικής διαδικασίας. Στοχεύει στη χειραφέτηση του ατόμου μέσω της κοινωνίας. Πρόκειται για ένα φιλελεύθερο σοσιαλισμό που κινείται προς την συνάντηση του κοινωνικοποιημένου φιλελευθερισμού.
Στην χώρα μας, τηρουμένων των αναλογιών, πίστευα και πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει μια πλατιά Κεντροαριστερή Συμμαχία με επίκεντρο ένα συνεχώς εξελισσόμενο ΠΑΣΟΚ, που θα συμπεριλάβει δυνάμεις του ΣΥΝ και τους φιλελεύθερους του Κέντρου, που θα κόψουν -όμως- οριστικά τους δεσμούς τους με την Δεξιά. Θέλω να σας πω, με κάθε ειλικρίνεια ότι η αναζήτηση ρόλου μπαλαντέρ, που θα μπορεί να κοιτάει πότε δεξιά και πότε αριστερά, ειδικά στην Ελλάδα, δεν έχει μέλλον. Το έκανε στην εποχή του ο Γκένσερ στην Ομοσπονδιακή Γερμανία. Τώρα χρειαζόμαστε σταθερές συμμαχίες με βάση προγραμματική δέσμευση. Αυτάρκειες και απολυτότητες που μηδενίζουν τον ρόλο του κράτους στην οικονομία, τρέφουν τελικά τους κρατιστές γιατί καλλιεργούν τον φόβο και την ανασφάλεια σε πλατιά στρώματα που αντιμετωπίζουν με δέος την παγκοσμιοποίηση.Η πορεία σύγκλισης των δύο ρευμάτων του Διαφωτισμού θα είναι δύσκολη, επίπονη και θα πρέπει να λάβει υπόψη της και τις ελληνικέ ιδιομορφίες, όπου η σοσιαλιστική συνιστώσα δεν ακολούθησε την εξελικτική πορεία που είχε ο ευρωπαϊκός σοσιαλισμός και η φιλελεύθερη έβρισκε συχνά στέγη στην συντηρητική παράταξη. Χρειαζόμαστε μεγάλες ανατροπές, όμως είμαι βέβαιος ότι σταδιακά αυτές θα πραγματοποιηθούν. Υπάρχουν θέματα κοινωνικού ριζοσπαστισμού στα οποία αντικειμενικά υπάρχει σύμπλευση. Η αγκύρωση στην ΕΕ, η σύγχρονη προσέγγιση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό, ο χωρισμός Κράτους και εκκλησίας, η καταπολέμηση του εθνικισμού, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, η υπεράσπιση της ανοιχτής κοινωνίας είναι κάποια σημαντικά ζητήματα συναντίληψης. Πολλές από τις απόψεις που εκφράζει ο Γ.Παπανδρέου αποτυπώνουν ακριβώς αυτό το μείγμα φιλελεύθερου σοσιαλισμού. Ένα κόμμα εξουσίας πολυσυλλεκτικό, όπως είναι το ΠΑΣΟΚ, πρέπει να πηγαίνει με ρυθμούς που τους προλαβαίνει η κοινωνία. Το τρένο θα έχει πολλά βαγόνια. Το κρίσιμο θέμα είναι αν η μηχανή τραβάει τα τελευταία βαγόνια ή αν αυτά καθηλώνουν τη μηχανή. Αυτό είναι ένα στοίχημα που εμείς μέσα στο ΠΑΣΟΚ θα το κερδίσουμε.